เรื่อง    มองเมือง/ชาจีน

 

2. พัฒนาการของการขนส่งระบบราง

                 การขนส่งสาธารณะระบบราง หลังจากที่มนุษย์ใช้ม้าหรือสัตว์ประเภทอื่นลากรถไปตามพื้นผิวถนนหนทางอันขรุขระยาวนานนับศตวรรษจนถึงนับพันปี ต่อมามีผู้นำรถม้าลากจูงบนพื้นผิวถนนมาวิ่งให้บริการเป็นการขนส่งสาธารณะในเขตเมือง (Urban Public Transportation) การให้บริการรถรางครั้งแรกในโลกเริ่มขึ้นที่เมือง Swansea สหราชอาณาจักร เป็นเมืองใหญ่อันดับสองของแคว้นเวลส์ที่เคยรุ่งเรืองในต้นคริสตศตวรรษที่ 19 เพราะมีอุตสาหกรรมเหมืองแร่

                โดยเริ่มจากเปิดให้บริการรถม้าลากจูง สาย Oystermouth, Mumbles และ Swansea Docks มาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1807 ส่วนในประเทศสหรัฐอเมริกาเปิดให้บริการรถม้าลากจูงครั้งแรกในปี ค.ศ.1820 หรือเมื่อ 195 ปีก่อน ถัดจากนั้นจึงพัฒนาเป็นการขนส่งสาธารณะระบบราง (Steel Rail/Tramway) ด้วยรถม้าลากจูงไปบนรางเหล็ก (Horse-drawn street railway/Horsecar) โดยบริษัท The New York & Harlem Railroad เปิดให้บริการเมื่อ 26 พฤศจิกายน ค.ศ.1832 หรือเมื่อ 183 ปีมาแล้ว จากต้นคิดของ John Mason ประธานธนาคาร Chemical Bank ผู้ก่อตั้งบริษัทดังกล่าวด้วยเงินทุนจดทะเบียน 350,000 ดอลลาร์สหรัฐ ตัวรถที่ใช้บรรจุผู้โดยสารผลิตโดยบริษัท Stephenson

                ในยุคนั้น Horsecar มีรูปแบบและขนาดที่ต่างกันหลายลักษณะ ยังไม่มีการกำหนดรูปแบบมาตรฐานร่วมไว้แต่อย่างใด คือ มีทั้งลักษณะที่เป็นรถลากขนาดสั้นเรียกว่า Bobtail cars ที่ใช้ม้าเพียงตัวเดียวลากจูง จนถึงรถลากขนาดใหญ่ที่บรรทุกผู้โดยสารได้มากถึง 50 คน และลากจูงโดยม้า 3-4 ตัว ส่วนขนาดปานกลางโดยทั่วไปตัวรถลากมีความยาว 23 ฟุตบรรทุกได้ 22 ที่นั่งและลากจูงโดยม้า 2 ตัว รถรางที่ลากจูงโดยม้า (Horsecar) ได้รับการพัฒนาขึ้นจากรถม้าลากจูงที่เป็นรถโค้ชขนาดใหญ่เรียกว่า “ออมนิบัส” (Omnibus) ซึ่งเป็นระบบขนส่งสาธารณะของนครปารีสและนครลอนดอนยุคก่อนหน้า

                รถม้าลากจูงแบบใหม่นี้ มีข้อเด่นหลายด้านโดยเฉพาะเรื่องของทางวิ่ง ซึ่งรถม้าลากจูงแบบใหม่นี้จะวิ่งบนรางเหล็กที่วางแนวรางไว้กึ่งกลางถนน การวิ่งบนรางเหล็กจึงช่วยลดแรงเสียดทาน และลดแรงต้านจากความหยาบของผิวถนนและน้ำหนักบรรทุกที่กดทับลงได้มาก สมัยนั้นรถม้าลากจูงนี้จึงถือเป็นการขนส่งในเขตเมืองที่สะดวกรวดเร็วที่สุดแทนที่ออมนิบัสที่เป็นรถม้าลากจูงแบบเก่าซึ่งนอกจากมีตัวรถขนาดใหญ่แล้ว ยังวิ่งอยู่บนพื้นถนนโดยตรงที่ผิวทางทำจากก้อนถ่านหินขนาดใหญ่ที่ยากต่อการทำให้ผิวทางเรียบ รถม้าลากจูงรุ่นวิ่งบนรางเหล็กนี้จึงทำความเร็วและเพิ่มสุนทรียะในการโดยสารขึ้นมาก 

                 กล่าวโดยสรุป รถม้าลากจูงทั้งแบบ Omnibuses และ horse-drawn streetcars ต่างก็เป็นรากฐานและต้นแบบของการพัฒนาระบบขนส่งสาธารณะทางราง ทั้ง รถไฟยกระดับพลังไอน้ำ (Elevated Steam Trains) รถรางพลังงานน้ำมันเชื้อเพลิง (Gasoline Omnibuses & Diesel Streetcar) (เมื่อเริ่มยุคที่รถรางใช้ไฟฟ้า มักใช้คำเรียกเป็น Trolley Car และกร่อนคำเหลือ Trolley) รถรางไฟฟ้า (Electric Trolley Cars, Trolley Buses) รถไฟใต้ดิน (Subways) และรถรางระดับผิวถนน (Cable Car) จนมาเป็นรถรางไฟฟ้าสมัยใหม่ (Modern Tram/Modern Streetcar) และรถไฟพลังงานแม่เหล็ก (Maglev/High Speed Trains) ในปัจจุบัน

 

เครดิตภาพ : https://en.wikipedia.org/wiki/Horsebus/ www.neustary-ausstellung.de

ติดตามอ่านต่อ ตอนที่ 3 "ข้ามผ่านยุคของเมืองแห่งรถยนต์เป็นเอก"